วันปิยมหาราช คือ วันคล้ายวันเสด็จสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ตรงกับวันที่ 23 ตุลาคมของทุกปี กำหนดขึ้นเพื่อระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณและพระปรีชาสามารถของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ติดตามอ่านพระราชประวัติและพระราชกรณียกิจรัชกาลที่ 5 ได้ในบทความนี้
23 ตุลาคม วันปิยมหาราช
| สรุปข้อมูลสำคัญวันปิยมหาราชวันปิยมหาราชคือวันอะไร? วันปิยมหาราช คือ วันคล้ายวันเสด็จสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5วันปิยมหาราชตรงกับวันที่เท่าไหร่? วันปิยมหาราชตรงกับวันที่ 23 ตุลาคมวันปิยมหาราช 2567 ตรงกับวันที่เท่าไหร่? วันปิยมหาราช 2567 ตรงกับวันุธที่ 23 ตุลาคม และถือเป็นวันหยุดราชการวันปิยมหาราชมีความสำคัญอย่างไร? วันปิยมหาราชกำหนดขึ้นเพื่อระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณและพระปรีชาสามารถของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่มีต่อการพัฒนาประเทศในด้านต่าง ๆคำว่า “ปิยมหาราช” หมายถึงอะไร? ปิยมหาราช แปลว่า พระมหากษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่ ซึ่งเป็นที่รักของปวงชนวันปิยมหาราช ภาษาอังกฤษ คืออะไร? วันปิยมหาราช เขียนเป็นภาษาอังกฤษได้ว่า Chulalongkorn Memorial Day หรือ King Chulalongkorn Day หรือเขียนทับศัพท์ว่า Wan Piyamaharajพระราชกรณียกิจที่สำคัญของรัชกาลที่ 5 มีอะไรบ้าง? ตัวอย่างพระราชกรณียกิจที่สำคัญของรัชกาลที่ 5 ได้แก่ การเลิกทาส ปฏิรูปและพัฒนาประเทศในด้านต่าง ๆ รักษาเอกราชของไทยไม่ให้ตกเป็นอาณานิคมของชาติตะวันตก |
ความสำคัญของวันปิยมหาราช
วันปิยมหาราช ตรงกับวันที่ 23 ตุลาคมของทุกปี (ภาษาอังกฤษ: Chulalongkorn Memorial Day หรือ King Chulalongkorn Day) เป็นวันที่ระลึกถึงวันคล้ายวันเสด็จสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 แห่งราชวงศ์จักรี โดยที่พระองค์ได้เสด็จสวรรคตในวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชกรณียกิจที่สำคัญต่อประเทศมากมาย เช่น การประกาศเลิกทาส การปฏิรูประบบการบริหารราชการแผ่นดิน และการรักษาอิสรภาพและอธิปไตยของชาติไว้ได้อย่างปลอดภัยในช่วงล่าอาณานิคมของประเทศฝั่งตะวันตก
ด้วยความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรง ในพระราชพิธีรัชมังคลาภิเษก ได้มีการน้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวายพระบรมรูปเป็นของเฉลิมพระขวัญ ที่เรียกกันว่า “พระบรมรูปทรงม้า” ประดิษฐานพระบรมรูปที่ลานพระราชวังดุสิต ที่ฐานพระบรมรูปมีคำจารึกว่า “พระปิยมหาราช” ซึ่งแปลว่าพระมหากษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่ ซึ่งเป็นที่รักของปวงชนชาวไทย
ประวัติวันปิยมหาราช
หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ทางราชการได้ประกาศให้วันที่ 23 ตุลาคม ซึ่งตรงกับวันสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นวันปิยมหาราช โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลทักษิณานุปทานถวาย แล้วเสด็จพระราชดำเนินไปถวายพวงมาลา ทรงจุดธูปเทียนเครื่องราชสักการะที่พระบรมราชานุสาวรีย์หรือพระบรมรูปทรงม้า และยังได้กำหนดให้เป็นวันหยุดราชการมาจนถึงปัจจุบัน โดยถือเป็นวันสำคัญของชาติ เพื่อระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของในหลวงรัชกาลที่ 5
ทั้งนี้ เราอาจเรียก “วันปิยมหาราช” หรือ “วันปิยะ” เป็นภาษาอังกฤษได้ว่า Chulalongkorn Memorial Day หรือ King Chulalongkorn Day
พระราชประวัติรัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 กับสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี โดยมีพระนามเดิมว่าสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ บดินทรเทพยมหามกุฏ บุรุษยรัตนราชรวิวงศ์วรุตมพงศบริพัตร สิริวัฒนราชกุมาร ทรงเสร็จพระราชสมภพเมื่อวันอังคารที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2396 ในพระบรมมหาราชวัง และมีพระราชขนิษฐาและพระราชอนุชาร่วมสมเด็จพระบรมราชชนกชนนีอีก 3 พระองค์
นอกจากจะได้รับการศึกษาด้านวิชาการและโบราณราชประเพณีแล้ว พระองค์ยังทรงได้ศึกษาภาษาอังกฤษเพิ่มเติมจากครูจากต่างประเทศผู้เป็นเจ้าของภาษา ทำให้พระองค์มีความสามารถและความรู้ด้านภาษาอังกฤษ พร้อมทั้งสามารถสื่อสารเป็นภาษาอังกฤษได้
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระชนมพรรษาเพียง 15 พรรษาเท่านั้นเมื่อพระราชบิดาเสด็จสวรรคตในวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 และมีพระราชพิธีบรมราชาภิเษกครั้งที่ 1 เมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน ในปีเดียวกัน อย่างไรก็ตาม เนื่องด้วยยังทรงพระเยาว์ ในช่วง 5 ปีแรกของรัชกาลจึงมีผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงผนวชและทรงลาสิกขาแล้วในเวลาต่อมา ทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเป็นครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 18 ตุลาคม พ.ศ. 2416 แล้วทรงรับราชภาระบริหารราชการแผ่นดินด้วยพระองค์เองจากนั้นเป็นต้นมา
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชกรณียกิจที่สำคัญมากมาย ทรงปฏิรูปประเทศในหลาย ๆ ด้าน เพื่อประโยชน์ของประชาราษฎร์ และความเจริญก้าวหน้าของบ้านเมือง รวมทั้งต้านกระแสการคุกคามจากการล่าอาณานิคมของชาติตะวันตกในขณะนั้น พระองค์ปฏิรูประบบการปกครอง เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมของประเทศ อันเป็นรากฐานสำคัญในการพัฒนาประเทศไทยมาจนถึงปัจจุบัน
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตเมื่อวันอาทิตย์ที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 ทรงมีพระชนมายุ 58 พรรษา ครองสิริราชสมบัติรวม 42 ปี (พ.ศ. 2411-2453)
ในปี พ.ศ. 2546 เนื่องในวาระฉลองวันพระราชสมภพครบ 150 ปี องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ได้ประกาศยกย่องพระเกียรติคุณให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นบุคคลสำคัญของโลกด้านการศึกษา วัฒนธรรม สังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และการพัฒนาสังคม
พระราชกรณียกิจที่สำคัญของรัชกาลที่ 5
ตัวอย่างพระราชกรณียกิจที่สำคัญของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระราชกรณียกิจด้านการปกครอง
- ปฏิรูปบ้านเมืองเพื่อให้ทันต่อความเปลี่ยนแปลงของโลก เช่น ระบบการเงินการคลัง จัดระบบรายรับ-รายจ่ายของประเทศหรืองบประมาณแผ่นดิน การเปลี่ยนแปลงมาตราของเงิน จัดตั้งธนาคาร
- จัดระเบียบบริหารราชการส่วนกลางใหม่ แบ่งหน่วยราชการออกเป็นกระทรวง เพื่อแบ่งหน้าที่ให้ชัดเจน
- ในส่วนภูมิภาค ทรงแบ่งการปกครองออกเป็นมณฑล จังหวัด อำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน
- เสด็จเยี่ยมเยียนพสกนิกรในพื้นที่ต่าง ๆ ด้วยพระองค์เอง
- ปรับปรุงระบบกฎหมายและระบบศาลยุติธรรม
- ทรงพัฒนากองทัพ ไม่ว่าจะเป็นกองทัพบกและกองทัพเรือให้ทันสมัย และปรับปรุงกิจการตำรวจ
พระราชกรณียกิจด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
- ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ไทยพระองค์แรกที่เสด็จพระราชดำเนินเยือนต่างประเทศอย่างเป็นทางการ ทั้งประเทศเพื่อนบ้านและประเทศต่าง ๆ ในทวีปยุโรป สามารถสื่อสารภาษาอังกฤษกับกษัตริย์ยุโรปได้โดยไม่ต้องใช้ล่าม
- ศึกษาแนวทางการปกครองบ้านเมือง และนำความรู้ที่ได้มาพัฒนาประเทศให้เจริญก้าวหน้า
- เจริญสัมพันธไมตรีกับนานาประเทศ ซึ่งเชื่อว่าเป็นปัจจัยหนึ่งที่ช่วยให้ต่างชาติเกิดความคุ้นเคย ยอมรับ และเคารพอธิปไตยของสยามประเทศ
- ยอมสละประโยชน์ส่วนน้อยเพื่อรักษาความเป็นเอกราชของชาติ ด้วยพระปรีชาสามารถด้านวิเทโศบายหรือนโยบายการต่างประเทศ
พระราชกรณียกิจด้านสาธารณสุขและสาธารณูปโภค
- ทรงจัดตั้งกรมสุขาภิบาล และโรงพยาบาลแห่งแรก ต่อมาคือโรงพยาบาลศิริราช
- ทรงริเริ่มกิจการสาธารณูปโภคและบริการสาธารณะหลายชนิด เช่น ประปา ไฟฟ้า ไปรษณีย์ โทรเลข และกิจการรถไฟ เป็นต้น
- สร้างและปรับปรุงถนนหนทางการคมนาคมทั้งทางบกและทางน้ำ
พระราชกรณียกิจด้านการศึกษา
- ทรงวางรากฐานการศึกษาอย่างเป็นระบบและมีขั้นตอน เริ่มจากการตั้งโรงเรียนหลวง (“โรงเรียนนายทหารมหาดเล็ก” ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น “โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ”) เพื่อการสอนอย่างมีมาตรฐาน ตั้งโรงเรียนสำหรับราษฎรสามัญแห่งแรก (โรงเรียนวัดมหรรณพาราม) จากนั้นตั้งกรมการศึกษา ที่ต่อมากลายเป็นกระทรวงศึกษาธิการ
- ตั้งโรงเรียนฝึกหัดข้าราชการพลเรือนที่ต่อมาได้ทรงสถาปนาเป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งถือเป็นมหาวิทยาลัยแห่งแรกของไทย
- ตั้งโรงเรียนวิชาชีพขั้นสูง เช่น โรงเรียนกฎหมาย ราชแพทยาลัย (โรงเรียนแพทย์แห่งแรกของไทย ปัจจุบันคือศิริราชพยาบาล) โรงเรียนนายร้อย และโรงเรียนนายเรือ เป็นต้น
พระราชกรณียกิจด้านสังคมและวัฒนธรรม
- ทรงเลิกทาสและระบบไพร่ โดยใช้วิธีผ่อนปรนไปเป็นระยะ เพื่อการปรับตัวของทุกฝ่าย เนื่องจากระบบทาสเป็นสิ่งที่มีมายาวนาน
- ทรงมีงานพระราชนิพนธ์มากมาย เช่น เงาะป่า ไกลบ้าน พระราชพิธีสิบสองเดือน กาพย์เห่เรือ
- ทรงทำนุบำรุงพระศาสนา มีพระราชดำรัสให้สร้างพระอารามหลายแห่ง เช่น วัดเทพศิรินทราวาส และวัดราชบพิธ เป็นต้น
- ทรงทำนุบำรุงด้านศิลปะ ซึ่งมีลักษณะเฉพาะโดยผสมผสานกับศิลปะแบบตะวันตก
กิจกรรมวันปิยมหาราช
วันปิยมหาราช หรือที่เรียกกันว่า “วันปิยะ” ซึ่งตรงกับวันที่ 23 ตุลาคมของทุกปี ถูกกำหนดให้เป็นวันหยุดราชการ ประชาชนทั่วไป หน่วยงานต่างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน รวมถึงนักเรียน นิสิตนักศึกษา นิยมร่วมกิจกรรมร่วมวางพวงมาลาและถวายบังคมสักการะที่พระบรมรูปทรงม้า หรือพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ สถานที่ราชการอื่น ๆ เพื่อเป็นการรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 5 แห่งราชวงศ์จักรี
นอกจากนี้ยังมีการจัดนิทรรศการเผยแพร่พระราชประวัติและพระราชกรณียกิจที่สำคัญของรัชกาลที่ 5 ในโรงเรียน มหาวิทยาลัย และสถานที่ราชการต่าง ๆ หรือภาคเอกชน
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินี จะเสด็จพระราชดำเนินไปทรงวางพวงมาลา ณ พระบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระลานพระราชวังดุสิต จากนั้นยังเสด็จพระราชดำเนินไปในการพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศล เนื่องในวันปิยมหาราชอีกด้วย
สื่อการสอนหน่วยวันปิยมหาราช
Twinkl.co.th (ทวิงเคิล) มีสื่อการสอนเกี่ยวกับพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 พร้อมให้คุณครูและผู้ปกครองนำไปประกอบกิจกรรมการเรียนรู้หน่วยวันปิยมหาราชได้ทั้งที่โรงเรียนและที่บ้าน
รวมภาพระบายสี พระราชกรณียกิจ รัชกาลที่ 5
ใช้สื่อการสอนสมุดภาพระบายสีพระราชกรณียกิจที่สำคัญของรัชกาลที่ 5 เพื่อให้เด็ก ๆ ได้เรียนรู้เกี่ยวกับพระราชกรณียกิจที่สำคัญของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว นอกจากจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับพระราชกรณียกิจที่สำคัญของพระองค์แล้ว เด็ก ๆ จะได้พัฒนาทักษะกล้ามเนื้อมัดเล็ก (Fine Motor Skills) ฝึกสมาธิ และสนุกสนานไปกับการระบายสีอีกด้วย
ใบงานระบายสีวันปิยมหาราช
ส่งเสริมการเรียนรู้ในหน่วยการเรียนรู้เกี่ยวกับวันสำคัญ วันปิยมหาราช ซึ่งตรงกับวันที่ 23 ตุลาคมของทุกปี ด้วยใบงานระบายสีพระบรมรูปรัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
สื่อการสอน PowerPoint พระราชประวัติและพระราชกรณียกิจรัชกาลที่ 5 (ภาษาอังกฤษ)
เรียนรู้ข้อมูลพระราชประวัติและพระราชกรณียกิจที่สำคัญของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ในสื่อการสอน PowerPoint ชุดนี้ ที่มาพร้อมเนื้อหาเป็นภาษาอังกฤษ ให้นักเรียนได้เรียนรู้ข้อมูลเกี่ยวกับสมเด็จพระปิยมหาราช พร้อมกับฝึกทักษะการอ่านและฟังภาษาอังกฤษไปในตัว
PowerPoint พระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี รัชกาลที่ 1-10
เรียนรู้เกี่ยวกับพระมหากษัตริย์ไทยสมัยรัตนโกสินทร์แห่งราชวงศ์จักรี พร้อมปีที่ครองราชย์ในสื่อการสอน PowerPoint รัชกาลที่ 1-10 มาพร้อมพระนามของพระมหากษัตริย์และรูปประกอบ
—
ขอขอบคุณข้อมูลจาก:
บทความเรื่อง “พระมหากรุณาธิคุณด้านการบริหารราชการแผ่นดินในระบบราชการของพระมหากษัตริย์แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์” — วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ 41 ฉบับที่ 2 เมษายน-มิถุนายน 2559
นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย. — กรุงเทพฯ: มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา, 2554.
ฐานข้อมูลนามานุกรมวรรณคดีไทย — https://www.sac.or.th